Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην γαλλική αναρχική εφημερίδα «L’ Anarshie» («Η Αναρχία»), μεταφράστηκε στα ελληνικά και δημοσιεύτηκε στη σοσιαλιστική εφημερίδα «Κοινωνισμός» της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 1910. Διατηρείται η ορθογραφία αλλά όχι το πολυτονικό σύστημα.
Ο ατομιστής είναι επαναστάτης ή δύναται να είναι αδιάφορος προς το κοινωνικόν πρόβλημα; Μήπως πρόκειται να εισέλθει εις πόλιν με τον κέντρον, μήπως θα δοκιμάση να τροποποιήση τους θεσμούς, να ανατρέψη τας αρχάς ή να προσαρμοσθή όσον δύναται το καλλίτερον εις τας κεφαλαιοκρατικάς συνθήκας;
Είπομεν ότι ο ατομιστής ήτο το άτομον το οποίον θέλει να ζη οπωσδήποτε, το οποίον θέλει να πραγματοποιήση την ευτυχίαν του, να μην προστριβή πλέον, ούτε να καταδυναστεύεται διά παραλόγων εθίμων ή διά βαρβάρων πιέσεων. Εν τοιαύτη περιπτώσει και δια να φθάση εις τον σκοπόν τούτον, έχομεν συμφέρον να επαναστατήση ή μάλλον θα ήτο φρονιμώτερον ως τινές ψιθυρίζουσιν να υποχωρήση;
Ο ατομιστής θα λείχη λοιπόν τους πόδας των ισχυρών διά να συλλέξη ολίγιστα ψυχία; Θα χρησιμοποιήση ολόκληρον την ζωήν του, την πονηρίαν του, ίνα άρχη των ομοίων του και να τους εκμεταλλεύεται; Θα εγκαταλείψη την προπαγανδιστικήν εργασίαν, την πάλιν, την προσπάθειαν διά να καταστεί ο ήσυχος κύριος, εις τινα αργομισθίαν και ο οποίος ευχαριστήται να κατατρώγη το κόκκαλον; Θα κατέλθη μέχρι του σημείου να νομιμοποιήση τας χαμερπεστέρας στάσεις, υπηρεσίας, αθλίας και χαμερπείς;
Εν ενί λόγω αι ατομιστικαί θεωρίαι ενός σωρός διφορουμένων ιδεών και κακοηθειών δύνανται να τον προστατεύσουν; Τινές το ισχυρίζονται και είναι ενδιαφέρων να συμπληρώσωμεν ενταύθα εν ακριβεία την αντίληψίν μας περί ατομισμού.
Όταν επαναστατώμεν και διαδηλούμεν ούτω άσβεστον τον πόθον προς το ζην είναι πλέον ή βέβαιον ότι δεν πρόκειται αποκλειστικώς περί της λύσεως «του ζητήματος της κοιλίας». Χωρίς να αρνηθώμεν την αξίαν τούτου η οποία εις την κεφαλαιούχον κοινωνίαν θρυμματίζει και πιέζει τον πτωχόν δύναταί τις να είπη ότι αύτη η επιθυμία δεν είναι το ουσιώδες και δεν κατέχει την κυρίαν θέσιν εις τας επιθυμίας μας.
Βεβαίως, το να τρώγη όταν πεινά, το να πίνη όταν διψά, και να ικανοποιή νοερώς όλας τας ανάγκας του είναι εν ιδανικόν το οποίον επιβάλλεται εις αναριθμήτους ταλαιπώρους κατασυντριμμένους καθ’ εκάστην εκ παραλόγου οργανισμού.
Αλλά όλος ο αναρχισμός δεν έγκειται εκεί. Αι αντιλήψεις μας δεν θα ηδύναντο να περιορισθώσι εις το οικονομικόν ζήτημα και έχομεν εξ άλλου αρκετά μεμφθή τους αντιφρονούντας να μη θεωρούσι τους ανθρώπους ή ως κοιλίας μόνον!
Ο αναρχικός δοκιμάζει άλλας επιθυμίας. Αισθάνεται όχι μόνον υλικάς ανάγκας αλλά ωσαύτως και ανάγκας ηθικάς υπερτέρας παρά τω προσώπω το οποίον σκέπτεται. Και ο προς την ελευθερίαν έρως του δεν θα ηδύνατο να σβεσθή όπισθεν των απολαύσεων της ευζωίας.
Εάν ηπεί να είναι μια ακατάβλητος αλγηδιών η δουλεία δεν είναι ωσαύτως τι παρόμοιον; Το να μην δύναται τις ελευθέρως, να μη διανοείται, δύναται να εκστομίση εκείνο το οποίον θεωρεί ορθόν, να διάγη βίον διαρκούς υποκρισίας και υπούλου ανανδρίας, να υποκύπτει εις όλας τας αυθάδεις χαμερπείας δι’ εν τεμάχιον άρτου, τούτο δύναται να μας είναι ικανοποιητικόν.
Εμπρός λοιπόν, ο ατομιστής θέλει να εκκολαφθή ολοκλήρως. Ακολουθεί την άνθησιν όλων των ποιοτήτων, όλων των αξιών αυτών, θέλει να είναι ο ίδιος και να απολαύση της ζωής δι’ όλων των μέσων. Δεν θέλω ν’ απομακρυνθώ νοερώς και αισθηματικώς ίνα δυνηθώ να απορροφήσω εν ειρήνη την μερίδα γλισχρώς απονεμομένην παρά του εκμεταλλευτού.
Ο ατομιστής είναι ως ο λύκος όστις προτιμά τους κινδύνους και τας περιπετείας της ελευθερίας από την συνήθειαν της δουλείας. Συμπαραβάλλεται με το πτηνόν το οποίον προτιμά μάλλον να υποφέρη και να αγωνίζεται επί της φωλεάς του ή ν’ αγωνιά βραδέως εις την υποχρυσωμένην δουλείαν ενός κλωβού μετά πλουσίων προμηθειών.
Το καθολικώς ζην, το πληρείν τον στόμαχον, αλλά ελευθερώνειν την καρδίαν και αναπτύσσειν την διάνοιαν.
ΙΙ.
Ιδού κατά την γνώμην μου η ατομιστική αντίληψις της ζωής. Δεν περιστέλλεται αλλά τουναντίον ακολουθούσα την πλήρη ανάπτυξιν της ανθρωπίνης προσωπικότητος, δύναται μόνη να μας ενδιαφέρη.
Δια το μεγαλύτερον μέρος των συναδέλφων είναι προφανές ότι η επανάστασις υπήρξε
επιβλαβής εις τα άμεσα συμφέροντα. Πολλοί εκ των ιδικών μας απώλεσαν ένεκα της στάσεως επωφελείς θέσεις, ωφελίμους σχέσεις, και εκέρδισαν μόνον την περιφρόνησιν της οικογενείας των και των περιστοιχούντων. Γίνονται ενίοτε άθλιοι υποβαλλόμενοι εις ανάγκας αγνώστους εις αυτούς, άλλοτε ζαλισμένοι, καταδιωγμένοι, πάντοτε ανυπότακτοι, υποφέρουν σκληρώς… αλλά είναι ευτυχείς. Το να είναι τις περισσότερο ελεύθερος, να ανορθούται από καιρού εις καιρόν, να πτύη την περιφρόνησίν του εις εκείνον όστις το αξίζει, αι απολαύσεις αύται αποζημιώνουν τον επαναστάτην από τας δοκιμασίας και τας καταδιώξεις που του επιφυλάσσουν το ποίμνιο και οι βοσκοί… τινές καταβάλλονται υπό της πάλης και αποθαρρυμένοι επιστρέφουν εις τα ίδιά των… Προφανώς ο άνθρωπος είναι αδύνατος και τας προσπαθείας τας οποίας οφείλει να συνεισφέρει ίνα αντιθέση την θέλησίν του εις εκείνην του κέντρου του τας ευρίσκει τρομερώς συντετριμμένας, αι προσπάθειαι αύται είναι ανήκουσται… Τούτο δεν εμποδίζει ίνα ο αληθής ατομιστής δυνηθή να διευθετηθή υπό της δουλείας, αύτη είναι δι’ αυτόν το πολύ-πολύ μία υποχρέωσις. Αλλά να μην είπη τις ότι το ιδανικόν μας είναι να αποσύρωμεν με πάσην θυσίαν την καρφίτσαν μας εκ του παιγνίου, διότι τουναντίον έχομεν όλοι θεληματικώς θυσιάσει κάτι εξακολουθούντες τον αναρχικόν τούτον πόλεμον ο οποίος μας κυριεύει περιπαθώς…
Ο αρχιεργάτης, αλαζών προς τους εργάτας και χαμερπής έμπροσθεν του αυθέντου, ο κύων ούτος, ο φύλαξ, ο εξαγριωμένος, δεν θα ηδύνατο ποτέ να είναι ατομιστής. Όχι περισσότερον από τον ανώτερον εκείνον υπάλληλον όστις λαμβάνει υπό σοβαράν έποψιν τους μορφασμούς του, τας υποκλίσεις του και τας βιαιότητάς του. Και τας μαστιγώσεις και τας προαγωγάς, όλα εκείνα τα οποία εκβιάζουν, όλα εκείνα τα οποία σαλιώνουν, όλα εκείνα τα οποία λυγίζουν… πάντα ταύτα μου κινούν την αποστροφήν.
Εκβιαστικώς ηνηγκασμένος να γίνω ο εργάτης ημερομίσθιος, θα παράγω, κατατρώγων τον χαλινόν μου, δοκιμάζων να απατήσω όσον δύναμαι περισσότερον τον αυθέντην μου, και να υπεκφεύγω τας εκμεταλλεύσεις του. Αλλά τίποτα δεν με υποχρεώνει να είμαι ο αυθέντης εκείνος όστις μαστιγώνει και ξεγυμνώνει. Τίποτα εναντιότερον εις τον ατομισμόν ή η τυραννία και η αρπαγή. Δεν είδομεν ότι η συναδελφότης και η φιλία ήσαν αναγκαίαι; Άρα, τέτοιος εκατομμυριούχος δεν έχει αληθή φίλον, κολακεύουν τας χιλιάδας του, αλλά είναι μόνος και καθώς ο αρχηγός ούτω και ο αυθέντης, ο κύριος δυσπιστεί προς πάντας, φοβείται… Αι μόναι ηδοναί τας οποίας δύναται να αισθανθή, προέρχονται εκ νοσηρών ενστίκτων της εξουσίας και φιλοδοξίας… Τι κοινόν υπάρχει μεταξύ των νοημάτων των νευροπαθών κυριάρχων και της λογικής και ωραίας ατομιστικής θεωρίας μας;
Ο ατομιστής είναι αναρχικός. Επαναστατεί κατά παντός πράγματος το οποίον τον εμποδίζει να ζη. Θέλει να είναι ελεύθερος και γίνεται ο εχθρός μιας εταιρίας η οποία αμφισβητεί τα δικαιώματά του, τα πλέον στοιχειώδη. Η κεφαλαιοκρατία τον συντρίβει απ’ ευθείας. Οφείλει να παρίσταται πεινασμένος ες τας σπατάλας και εις τας ακολασίας των κατόχων του χρυσού. Δεν δύναται να γευθή τα απειράριθμα πλούτη συσσωρευμένα εκ της συλλεκτικότητος, δεν κατέχει τίποτα. Απογυμνωμένος εξ ονόματος της ιδιοκτησίας, ο άθλιος γίνεται αναγκαστικώς ο είλως, ο σκλάβος. Εάν θέλει να φύγη οφείλει να εργάζηται… δι’ άλλον, δι’ εκείνον όστις κατέχει. Και αυτός εκλέγει το μεγαλύτερον μερίδιον. Ο ατομιστής πολεμά τότε την ιδιοκτησίαν η οποία τον εμποδίζει να ζη και την εκ μέρους του ιδιοκτήτου κλοπήν η οποία τον υποτάσσει. Γίνεται εχθρός του κεφαλαίου και παλαίει κατά του αυθέντου ο οποίος υφ’ όλας ταύτας τας συνθήκας έχει ως σκοπόν να υποβαστάζη την αδικίαν, ένεκα της οποίας υποφέρει. Διά τούτο κατέρχεται εις πόλεμον εναντίον του στρατού, της θρησκείας, των δικαστηρίων, της βουλής…
Ιδού διατί κάμνομεν προπαγάνδαν εκ συμφέροντος και όχι εκ καθήκοντος. Είναι συμφέρον μας να οδηγήσωμεν τον μεγαλύτερον αριθμόν ατομιστών να σκέπτωνται όπως ημείς, να απαλλάσσονται από τας προλήψεις των. Περισσότερον οι επαναστάται θα είναι πολυάριθμοι, περισσότερον η αντίδρασίς των θα είναι ατρόμητος, θα είναι ολιγότερον συντετριμμένοι.
……………………….
Λοιπόν ο ατομισμός δεν είναι η θεωρία την οποίαν παρουσιάζουν εν πάση αφθονία. Οι φιλοκατήγοροι μας λέγουν ότι ο ατομισμός είναι ενί λόγω ο δυνατότερος εγωισμός, η αδιάκοπος πάλη κ.τ.λ.
Εδείξαμεν ότι μόνον οι ατομισταί ήσαν άξιοι να εννοήσουν την αλήθειαν και να ιδρύσουν μίαν πραγματικήν αδελφοσύνην, βασιζομένην ουχί επί λόγων και αισθημάτων, αλλά επί συμφερόντων, ιδιαίτερα εις έκαστον και κοινά εις όλους. Προσθέτουν ακόμα ότι ο ατομισμός είναι μια θεωρία από την εφαρμογήν της οποίας πρέπει να παραιτηθεί κανείς και ότι είναι μόνον διδασκαλία επαναστάσεως. Ναι, επαναστατούμεν διότι είμεθα «εγωισταί», διότι θέλομεν την ζωήν ελευθέραν και ωραίαν και διότι η κοινωνία μας βασανίζει και μας αηδιάζει. Αλλά εάν δεν είναι το ατομικόν συμφέρον το οποίον σας παρορμά εις επανάστασιν, τότε επί ποίου πράγματος βασίζεται αύτη; Επί θεωριών μάλλον ή ήττον ιδανικών, επί ανθρωπίνων σκέψεων;
Εκ μέρους μου είμαι αναρχικός, διότι πάσχω εκ της εξουσίας. Δεν θέλω ούτε να την υφίσταμαι, ούτε να την υπηρετώ. Είμαι αναρχικός διότι η κοινωνία με λακτίζει, ενώ θέλω να ζω ελευθέρως. Μου φαίνεται ότι ο ατομισμός είναι το στερεότερον και το αυστηρότερον σημείον της αναχωρήσεως, αφού οδηγεί εις την λελογισμένην επιτυχίαν και εις την ευσυνείδητον επανάστασιν. Και ο αναρχικός γνωρίζει, ότι το να πολεμά ίνα αλλάξη την κοινωνίαν, είναι να πολεμά ίνα αλλάξη τους ανθρώπους. Γνωρίζει ότι οι άνθρωποι είναι οι σκλάβοι οι οποίοι κάμνουν τους τυράννους και ότι οφείλει να τροποποιήση τας νοεράς διαθέσεις ίνα μια ζωή πλέον ελευθέρα δυνηθή να αναπτυχθή. Δια να δημιουργήση τις την επανάστασιν πέριξ αυτού, οφείλει εν πρώτοις να είναι άξιος να την αισθανθή ενδομύχως. Ο αναρχικός δοκιμάζει να βελτιωθή, να δαμάση τα πάθη του, να απαλλαχθή εκ των έξεων και των ελαττωμάτων του. Αποκρούων την σκαιότητα, την υπερηφάνειαν, κάμνει την μεγαλυτέραν θέσιν εις την λογικήν, εις την ελευθέραν εξέτασιν, εις την συζήτησιν…
Και αποσπά παν ό,τι δύναται.. Δεν αναμένει μίαν, παραδεισιακήν και μεμακρυσμένην κοινωνίαν ίνα εργασθή. Εκάστην φοράν όπου δύναται να παραβή τον κώδικα και να επεμβαίνη εις την ισότητα και εις ό,τι έπεται εξ αυτών, διά να ικανοποιηθή είτε αυτός, είτε οι φίλοι του, δεν υπάρχουν ενδοιασμοί συνειδήσεως και εξουσίας αι οποίαι θα δυνηθώσι να τον εμποδίσωσι. Βεβαίως η εργασία είναι δύσκολος και αχάριστος. Αλλά δεν υπάρχουν αληθώς άνθρωποι οίτινες εις τας καθημερινάς πράξεις των διακρίνονται εκ των κτηνών άτινα περικυκλώνουσιν αυτούς; Δεν υπάρχουν συνάδελφοι οίτινες αποφεύγουν τους στρατώνας, λειποτακτούν εκ των εργοστασίων και αποκρούουν την δουλείαν;
Πράξις του ατομιστού υπέρ αυτού και υπέρ του κέντρου. Συμπεριφορά και επανάστασις, αυτοί είναι οι διανομείς της αναμορφώσεως και της αναγεννήσεως της κοινωνικής, την οποίαν προτείνει και εκτελεί ο ατομιστής. Ποίον έργον θα ηδύνατο να είναι καλλίτερον ή εκείνο το οποίον συνίσταται εις το να κάμη ατομιστάς, δηλαδή ανθρώπους ελευθέρους και ενσυνειδήτους; Και έμπροσθεν της διαφοράς των πολυειδών κομμάτων, έμπροσθεν του ασυναρτήτου των διαφορών αυτών, έμπροσθεν του ευθραύστου των κατορθουμένων υπ’ αυτών αποτελεσμάτων, έχομεν συνείδησιν ότι η μέθοδός μας είναι καλή και ότι η εργασία μας είναι καρποφόρος.
……………………….
Προς τον Andre Lorulot
Προ ολίγου ανέγνωσα διά δευτέραν φοράν το άρθρον σου: «Διατί είμεθα ατομισταί».
Το άρθρον τούτο είναι κατ’ εμέ θαυμασία μονογραφία του αναρχικού, καθώς εγώ τον εννοώ, αλλ’ όχι του ατομιστού, διότι οι δύο ούτοι όροι, οι κατά σε αχώριστοι, είναι δι’ εμέ τελείως αντίθετοι.
Ο αναρχικός είναι άτομον τελείως απηλλαγμένον προλήψεων και επιθυμούν να ζη εκτός πάσης αρχής, προσπαθούν να ζη όσο το δυνατόν συμφώνως προς τας ιδέας του, έχον ως ηθικούς νόμους το να φέρηται προς τον άλλον καθώς ο ίδιος θα ήθελε να φέρωνται προς αυτόν, κατ’ ακολουθίαν άτομον κοινωνικόν.
Ο ατομιστής είναι άτομον φέρον εις το ζενίθ το «εγώ» του, άτομον όπερ μεταχειρίζεται παν το εις την οδόν του ευρισκόμενον διά την προσωπικήν του μόνον ευχαρίστησιν. Είναι ελεύθερος τα πάντα να μετέρχεται διά να κορέση τα πάθη του, ουδένα έχων σεβασμόν διά την ελευθερίαν του άλλου, κατ’ ακολουθίαν άτομον ακοινώνητον.
Θα αποκριθείς ίσως ότι δεν εννοεί ούτως τον ατομισμόν. Πρέπει όμως να δίδη τις εις τας λέξεις την κυρίαν αυτών εννοίαν; Άνοιξον οιονδήποτε λεξικόν και θα ιδής τι σημαίνει ατομισμός.
Τουναντίον ο όρος αναρχικός συνιστά το ιδεώδες μου, τας βλέψεις μου, αρκεί δε εις εαυτό και ουδεμίαν ανάγκη έχει ενδυναμώσεως δι’ άλλων όρων οίτινες αντί να διαφωτίζωσι περισσότερον την έννοιάν του, τουναντίον φέρουσι μόνον την σύγχυσιν.
……………………….
Προς τον Jean Le Gueux
Φοβείσαι τας λέξεις και δυστυχώς δεν είσαι μόνος. Ο αναρχικός, καθώς τον ζωγραφίζεις, είναι ο ατομιστής καθώς τον εννοώ. Δια να εννοήσεις δε τελείως τούτο αρκεί να αναγνώσεις τας επί του ζητήματος τούτου σκέψεις μου. Το άτομον όπερ σέβεται τον γείτονά του είναι ατομιστής και ο εφαρμόζων αλληλεγγύην το κάμνει εξ εγωισμού, ταύται είναι αλήθειαι εφ’ ων είμεθα τελείως σύμφωνοι.
Όσον αφορά τον ατομιστήν τον οποίον μας παρουσιάζεις δεν τον γνωρίζω. Εάν υπήρχε δεν θα ήτο ουδόλως ατομιστής κατά την αντίληψίν μας και παραπέμπων με εις τα λεξικά θα ομολογήσεις ότι διέπραξες γκάφα. Εις το λεξικόν ασφαλώς θα εύρω ψευδή ορισμόν του ατομιστού, αλλ’ εφ’ ετέρου δεν αγνοείς ότι τούτο το λεξικόν παρουσιάζει τον αναρχικόν υπό την αποκλειστικήν μορφήν του δυναμιστού, του τρελλού…
Ας αφήσωμεν λοιπόν κατά μέρος τους Ιησουϊτικούς όρους και τας μέχρι τούδε ιδέας. Προσεπάθησα να εκθέσω τον αναρχικόν ατομισμόν.
Πρέπει κατ’ εμέ να συζητώμεν διά τας ιδέας μας και ουχί δι’ εκείνας τας οποίας γενναιοδώρως μας δανείζουσι τα κτήνη.
Ο ατομιστής είναι επαναστάτης ή δύναται να είναι αδιάφορος προς το κοινωνικόν πρόβλημα; Μήπως πρόκειται να εισέλθει εις πόλιν με τον κέντρον, μήπως θα δοκιμάση να τροποποιήση τους θεσμούς, να ανατρέψη τας αρχάς ή να προσαρμοσθή όσον δύναται το καλλίτερον εις τας κεφαλαιοκρατικάς συνθήκας;
Είπομεν ότι ο ατομιστής ήτο το άτομον το οποίον θέλει να ζη οπωσδήποτε, το οποίον θέλει να πραγματοποιήση την ευτυχίαν του, να μην προστριβή πλέον, ούτε να καταδυναστεύεται διά παραλόγων εθίμων ή διά βαρβάρων πιέσεων. Εν τοιαύτη περιπτώσει και δια να φθάση εις τον σκοπόν τούτον, έχομεν συμφέρον να επαναστατήση ή μάλλον θα ήτο φρονιμώτερον ως τινές ψιθυρίζουσιν να υποχωρήση;
Ο ατομιστής θα λείχη λοιπόν τους πόδας των ισχυρών διά να συλλέξη ολίγιστα ψυχία; Θα χρησιμοποιήση ολόκληρον την ζωήν του, την πονηρίαν του, ίνα άρχη των ομοίων του και να τους εκμεταλλεύεται; Θα εγκαταλείψη την προπαγανδιστικήν εργασίαν, την πάλιν, την προσπάθειαν διά να καταστεί ο ήσυχος κύριος, εις τινα αργομισθίαν και ο οποίος ευχαριστήται να κατατρώγη το κόκκαλον; Θα κατέλθη μέχρι του σημείου να νομιμοποιήση τας χαμερπεστέρας στάσεις, υπηρεσίας, αθλίας και χαμερπείς;
Εν ενί λόγω αι ατομιστικαί θεωρίαι ενός σωρός διφορουμένων ιδεών και κακοηθειών δύνανται να τον προστατεύσουν; Τινές το ισχυρίζονται και είναι ενδιαφέρων να συμπληρώσωμεν ενταύθα εν ακριβεία την αντίληψίν μας περί ατομισμού.
Όταν επαναστατώμεν και διαδηλούμεν ούτω άσβεστον τον πόθον προς το ζην είναι πλέον ή βέβαιον ότι δεν πρόκειται αποκλειστικώς περί της λύσεως «του ζητήματος της κοιλίας». Χωρίς να αρνηθώμεν την αξίαν τούτου η οποία εις την κεφαλαιούχον κοινωνίαν θρυμματίζει και πιέζει τον πτωχόν δύναταί τις να είπη ότι αύτη η επιθυμία δεν είναι το ουσιώδες και δεν κατέχει την κυρίαν θέσιν εις τας επιθυμίας μας.
Βεβαίως, το να τρώγη όταν πεινά, το να πίνη όταν διψά, και να ικανοποιή νοερώς όλας τας ανάγκας του είναι εν ιδανικόν το οποίον επιβάλλεται εις αναριθμήτους ταλαιπώρους κατασυντριμμένους καθ’ εκάστην εκ παραλόγου οργανισμού.
Αλλά όλος ο αναρχισμός δεν έγκειται εκεί. Αι αντιλήψεις μας δεν θα ηδύναντο να περιορισθώσι εις το οικονομικόν ζήτημα και έχομεν εξ άλλου αρκετά μεμφθή τους αντιφρονούντας να μη θεωρούσι τους ανθρώπους ή ως κοιλίας μόνον!
Ο αναρχικός δοκιμάζει άλλας επιθυμίας. Αισθάνεται όχι μόνον υλικάς ανάγκας αλλά ωσαύτως και ανάγκας ηθικάς υπερτέρας παρά τω προσώπω το οποίον σκέπτεται. Και ο προς την ελευθερίαν έρως του δεν θα ηδύνατο να σβεσθή όπισθεν των απολαύσεων της ευζωίας.
Εάν ηπεί να είναι μια ακατάβλητος αλγηδιών η δουλεία δεν είναι ωσαύτως τι παρόμοιον; Το να μην δύναται τις ελευθέρως, να μη διανοείται, δύναται να εκστομίση εκείνο το οποίον θεωρεί ορθόν, να διάγη βίον διαρκούς υποκρισίας και υπούλου ανανδρίας, να υποκύπτει εις όλας τας αυθάδεις χαμερπείας δι’ εν τεμάχιον άρτου, τούτο δύναται να μας είναι ικανοποιητικόν.
Εμπρός λοιπόν, ο ατομιστής θέλει να εκκολαφθή ολοκλήρως. Ακολουθεί την άνθησιν όλων των ποιοτήτων, όλων των αξιών αυτών, θέλει να είναι ο ίδιος και να απολαύση της ζωής δι’ όλων των μέσων. Δεν θέλω ν’ απομακρυνθώ νοερώς και αισθηματικώς ίνα δυνηθώ να απορροφήσω εν ειρήνη την μερίδα γλισχρώς απονεμομένην παρά του εκμεταλλευτού.
Ο ατομιστής είναι ως ο λύκος όστις προτιμά τους κινδύνους και τας περιπετείας της ελευθερίας από την συνήθειαν της δουλείας. Συμπαραβάλλεται με το πτηνόν το οποίον προτιμά μάλλον να υποφέρη και να αγωνίζεται επί της φωλεάς του ή ν’ αγωνιά βραδέως εις την υποχρυσωμένην δουλείαν ενός κλωβού μετά πλουσίων προμηθειών.
Το καθολικώς ζην, το πληρείν τον στόμαχον, αλλά ελευθερώνειν την καρδίαν και αναπτύσσειν την διάνοιαν.
ANJTE SATNCOG
ΙΙ.
Ιδού κατά την γνώμην μου η ατομιστική αντίληψις της ζωής. Δεν περιστέλλεται αλλά τουναντίον ακολουθούσα την πλήρη ανάπτυξιν της ανθρωπίνης προσωπικότητος, δύναται μόνη να μας ενδιαφέρη.
Δια το μεγαλύτερον μέρος των συναδέλφων είναι προφανές ότι η επανάστασις υπήρξε
επιβλαβής εις τα άμεσα συμφέροντα. Πολλοί εκ των ιδικών μας απώλεσαν ένεκα της στάσεως επωφελείς θέσεις, ωφελίμους σχέσεις, και εκέρδισαν μόνον την περιφρόνησιν της οικογενείας των και των περιστοιχούντων. Γίνονται ενίοτε άθλιοι υποβαλλόμενοι εις ανάγκας αγνώστους εις αυτούς, άλλοτε ζαλισμένοι, καταδιωγμένοι, πάντοτε ανυπότακτοι, υποφέρουν σκληρώς… αλλά είναι ευτυχείς. Το να είναι τις περισσότερο ελεύθερος, να ανορθούται από καιρού εις καιρόν, να πτύη την περιφρόνησίν του εις εκείνον όστις το αξίζει, αι απολαύσεις αύται αποζημιώνουν τον επαναστάτην από τας δοκιμασίας και τας καταδιώξεις που του επιφυλάσσουν το ποίμνιο και οι βοσκοί… τινές καταβάλλονται υπό της πάλης και αποθαρρυμένοι επιστρέφουν εις τα ίδιά των… Προφανώς ο άνθρωπος είναι αδύνατος και τας προσπαθείας τας οποίας οφείλει να συνεισφέρει ίνα αντιθέση την θέλησίν του εις εκείνην του κέντρου του τας ευρίσκει τρομερώς συντετριμμένας, αι προσπάθειαι αύται είναι ανήκουσται… Τούτο δεν εμποδίζει ίνα ο αληθής ατομιστής δυνηθή να διευθετηθή υπό της δουλείας, αύτη είναι δι’ αυτόν το πολύ-πολύ μία υποχρέωσις. Αλλά να μην είπη τις ότι το ιδανικόν μας είναι να αποσύρωμεν με πάσην θυσίαν την καρφίτσαν μας εκ του παιγνίου, διότι τουναντίον έχομεν όλοι θεληματικώς θυσιάσει κάτι εξακολουθούντες τον αναρχικόν τούτον πόλεμον ο οποίος μας κυριεύει περιπαθώς…
Ο αρχιεργάτης, αλαζών προς τους εργάτας και χαμερπής έμπροσθεν του αυθέντου, ο κύων ούτος, ο φύλαξ, ο εξαγριωμένος, δεν θα ηδύνατο ποτέ να είναι ατομιστής. Όχι περισσότερον από τον ανώτερον εκείνον υπάλληλον όστις λαμβάνει υπό σοβαράν έποψιν τους μορφασμούς του, τας υποκλίσεις του και τας βιαιότητάς του. Και τας μαστιγώσεις και τας προαγωγάς, όλα εκείνα τα οποία εκβιάζουν, όλα εκείνα τα οποία σαλιώνουν, όλα εκείνα τα οποία λυγίζουν… πάντα ταύτα μου κινούν την αποστροφήν.
Εκβιαστικώς ηνηγκασμένος να γίνω ο εργάτης ημερομίσθιος, θα παράγω, κατατρώγων τον χαλινόν μου, δοκιμάζων να απατήσω όσον δύναμαι περισσότερον τον αυθέντην μου, και να υπεκφεύγω τας εκμεταλλεύσεις του. Αλλά τίποτα δεν με υποχρεώνει να είμαι ο αυθέντης εκείνος όστις μαστιγώνει και ξεγυμνώνει. Τίποτα εναντιότερον εις τον ατομισμόν ή η τυραννία και η αρπαγή. Δεν είδομεν ότι η συναδελφότης και η φιλία ήσαν αναγκαίαι; Άρα, τέτοιος εκατομμυριούχος δεν έχει αληθή φίλον, κολακεύουν τας χιλιάδας του, αλλά είναι μόνος και καθώς ο αρχηγός ούτω και ο αυθέντης, ο κύριος δυσπιστεί προς πάντας, φοβείται… Αι μόναι ηδοναί τας οποίας δύναται να αισθανθή, προέρχονται εκ νοσηρών ενστίκτων της εξουσίας και φιλοδοξίας… Τι κοινόν υπάρχει μεταξύ των νοημάτων των νευροπαθών κυριάρχων και της λογικής και ωραίας ατομιστικής θεωρίας μας;
Ο ατομιστής είναι αναρχικός. Επαναστατεί κατά παντός πράγματος το οποίον τον εμποδίζει να ζη. Θέλει να είναι ελεύθερος και γίνεται ο εχθρός μιας εταιρίας η οποία αμφισβητεί τα δικαιώματά του, τα πλέον στοιχειώδη. Η κεφαλαιοκρατία τον συντρίβει απ’ ευθείας. Οφείλει να παρίσταται πεινασμένος ες τας σπατάλας και εις τας ακολασίας των κατόχων του χρυσού. Δεν δύναται να γευθή τα απειράριθμα πλούτη συσσωρευμένα εκ της συλλεκτικότητος, δεν κατέχει τίποτα. Απογυμνωμένος εξ ονόματος της ιδιοκτησίας, ο άθλιος γίνεται αναγκαστικώς ο είλως, ο σκλάβος. Εάν θέλει να φύγη οφείλει να εργάζηται… δι’ άλλον, δι’ εκείνον όστις κατέχει. Και αυτός εκλέγει το μεγαλύτερον μερίδιον. Ο ατομιστής πολεμά τότε την ιδιοκτησίαν η οποία τον εμποδίζει να ζη και την εκ μέρους του ιδιοκτήτου κλοπήν η οποία τον υποτάσσει. Γίνεται εχθρός του κεφαλαίου και παλαίει κατά του αυθέντου ο οποίος υφ’ όλας ταύτας τας συνθήκας έχει ως σκοπόν να υποβαστάζη την αδικίαν, ένεκα της οποίας υποφέρει. Διά τούτο κατέρχεται εις πόλεμον εναντίον του στρατού, της θρησκείας, των δικαστηρίων, της βουλής…
Ιδού διατί κάμνομεν προπαγάνδαν εκ συμφέροντος και όχι εκ καθήκοντος. Είναι συμφέρον μας να οδηγήσωμεν τον μεγαλύτερον αριθμόν ατομιστών να σκέπτωνται όπως ημείς, να απαλλάσσονται από τας προλήψεις των. Περισσότερον οι επαναστάται θα είναι πολυάριθμοι, περισσότερον η αντίδρασίς των θα είναι ατρόμητος, θα είναι ολιγότερον συντετριμμένοι.
……………………….
Λοιπόν ο ατομισμός δεν είναι η θεωρία την οποίαν παρουσιάζουν εν πάση αφθονία. Οι φιλοκατήγοροι μας λέγουν ότι ο ατομισμός είναι ενί λόγω ο δυνατότερος εγωισμός, η αδιάκοπος πάλη κ.τ.λ.
Εδείξαμεν ότι μόνον οι ατομισταί ήσαν άξιοι να εννοήσουν την αλήθειαν και να ιδρύσουν μίαν πραγματικήν αδελφοσύνην, βασιζομένην ουχί επί λόγων και αισθημάτων, αλλά επί συμφερόντων, ιδιαίτερα εις έκαστον και κοινά εις όλους. Προσθέτουν ακόμα ότι ο ατομισμός είναι μια θεωρία από την εφαρμογήν της οποίας πρέπει να παραιτηθεί κανείς και ότι είναι μόνον διδασκαλία επαναστάσεως. Ναι, επαναστατούμεν διότι είμεθα «εγωισταί», διότι θέλομεν την ζωήν ελευθέραν και ωραίαν και διότι η κοινωνία μας βασανίζει και μας αηδιάζει. Αλλά εάν δεν είναι το ατομικόν συμφέρον το οποίον σας παρορμά εις επανάστασιν, τότε επί ποίου πράγματος βασίζεται αύτη; Επί θεωριών μάλλον ή ήττον ιδανικών, επί ανθρωπίνων σκέψεων;
Εκ μέρους μου είμαι αναρχικός, διότι πάσχω εκ της εξουσίας. Δεν θέλω ούτε να την υφίσταμαι, ούτε να την υπηρετώ. Είμαι αναρχικός διότι η κοινωνία με λακτίζει, ενώ θέλω να ζω ελευθέρως. Μου φαίνεται ότι ο ατομισμός είναι το στερεότερον και το αυστηρότερον σημείον της αναχωρήσεως, αφού οδηγεί εις την λελογισμένην επιτυχίαν και εις την ευσυνείδητον επανάστασιν. Και ο αναρχικός γνωρίζει, ότι το να πολεμά ίνα αλλάξη την κοινωνίαν, είναι να πολεμά ίνα αλλάξη τους ανθρώπους. Γνωρίζει ότι οι άνθρωποι είναι οι σκλάβοι οι οποίοι κάμνουν τους τυράννους και ότι οφείλει να τροποποιήση τας νοεράς διαθέσεις ίνα μια ζωή πλέον ελευθέρα δυνηθή να αναπτυχθή. Δια να δημιουργήση τις την επανάστασιν πέριξ αυτού, οφείλει εν πρώτοις να είναι άξιος να την αισθανθή ενδομύχως. Ο αναρχικός δοκιμάζει να βελτιωθή, να δαμάση τα πάθη του, να απαλλαχθή εκ των έξεων και των ελαττωμάτων του. Αποκρούων την σκαιότητα, την υπερηφάνειαν, κάμνει την μεγαλυτέραν θέσιν εις την λογικήν, εις την ελευθέραν εξέτασιν, εις την συζήτησιν…
Και αποσπά παν ό,τι δύναται.. Δεν αναμένει μίαν, παραδεισιακήν και μεμακρυσμένην κοινωνίαν ίνα εργασθή. Εκάστην φοράν όπου δύναται να παραβή τον κώδικα και να επεμβαίνη εις την ισότητα και εις ό,τι έπεται εξ αυτών, διά να ικανοποιηθή είτε αυτός, είτε οι φίλοι του, δεν υπάρχουν ενδοιασμοί συνειδήσεως και εξουσίας αι οποίαι θα δυνηθώσι να τον εμποδίσωσι. Βεβαίως η εργασία είναι δύσκολος και αχάριστος. Αλλά δεν υπάρχουν αληθώς άνθρωποι οίτινες εις τας καθημερινάς πράξεις των διακρίνονται εκ των κτηνών άτινα περικυκλώνουσιν αυτούς; Δεν υπάρχουν συνάδελφοι οίτινες αποφεύγουν τους στρατώνας, λειποτακτούν εκ των εργοστασίων και αποκρούουν την δουλείαν;
Πράξις του ατομιστού υπέρ αυτού και υπέρ του κέντρου. Συμπεριφορά και επανάστασις, αυτοί είναι οι διανομείς της αναμορφώσεως και της αναγεννήσεως της κοινωνικής, την οποίαν προτείνει και εκτελεί ο ατομιστής. Ποίον έργον θα ηδύνατο να είναι καλλίτερον ή εκείνο το οποίον συνίσταται εις το να κάμη ατομιστάς, δηλαδή ανθρώπους ελευθέρους και ενσυνειδήτους; Και έμπροσθεν της διαφοράς των πολυειδών κομμάτων, έμπροσθεν του ασυναρτήτου των διαφορών αυτών, έμπροσθεν του ευθραύστου των κατορθουμένων υπ’ αυτών αποτελεσμάτων, έχομεν συνείδησιν ότι η μέθοδός μας είναι καλή και ότι η εργασία μας είναι καρποφόρος.
ANDRE LORULOT
……………………….
Επί του Ατομισμού
Προς τον Andre Lorulot
Προ ολίγου ανέγνωσα διά δευτέραν φοράν το άρθρον σου: «Διατί είμεθα ατομισταί».
Το άρθρον τούτο είναι κατ’ εμέ θαυμασία μονογραφία του αναρχικού, καθώς εγώ τον εννοώ, αλλ’ όχι του ατομιστού, διότι οι δύο ούτοι όροι, οι κατά σε αχώριστοι, είναι δι’ εμέ τελείως αντίθετοι.
Ο αναρχικός είναι άτομον τελείως απηλλαγμένον προλήψεων και επιθυμούν να ζη εκτός πάσης αρχής, προσπαθούν να ζη όσο το δυνατόν συμφώνως προς τας ιδέας του, έχον ως ηθικούς νόμους το να φέρηται προς τον άλλον καθώς ο ίδιος θα ήθελε να φέρωνται προς αυτόν, κατ’ ακολουθίαν άτομον κοινωνικόν.
Ο ατομιστής είναι άτομον φέρον εις το ζενίθ το «εγώ» του, άτομον όπερ μεταχειρίζεται παν το εις την οδόν του ευρισκόμενον διά την προσωπικήν του μόνον ευχαρίστησιν. Είναι ελεύθερος τα πάντα να μετέρχεται διά να κορέση τα πάθη του, ουδένα έχων σεβασμόν διά την ελευθερίαν του άλλου, κατ’ ακολουθίαν άτομον ακοινώνητον.
Θα αποκριθείς ίσως ότι δεν εννοεί ούτως τον ατομισμόν. Πρέπει όμως να δίδη τις εις τας λέξεις την κυρίαν αυτών εννοίαν; Άνοιξον οιονδήποτε λεξικόν και θα ιδής τι σημαίνει ατομισμός.
Τουναντίον ο όρος αναρχικός συνιστά το ιδεώδες μου, τας βλέψεις μου, αρκεί δε εις εαυτό και ουδεμίαν ανάγκη έχει ενδυναμώσεως δι’ άλλων όρων οίτινες αντί να διαφωτίζωσι περισσότερον την έννοιάν του, τουναντίον φέρουσι μόνον την σύγχυσιν.
JEAN LE GUEUX
……………………….
Προς τον Jean Le Gueux
Φοβείσαι τας λέξεις και δυστυχώς δεν είσαι μόνος. Ο αναρχικός, καθώς τον ζωγραφίζεις, είναι ο ατομιστής καθώς τον εννοώ. Δια να εννοήσεις δε τελείως τούτο αρκεί να αναγνώσεις τας επί του ζητήματος τούτου σκέψεις μου. Το άτομον όπερ σέβεται τον γείτονά του είναι ατομιστής και ο εφαρμόζων αλληλεγγύην το κάμνει εξ εγωισμού, ταύται είναι αλήθειαι εφ’ ων είμεθα τελείως σύμφωνοι.
Όσον αφορά τον ατομιστήν τον οποίον μας παρουσιάζεις δεν τον γνωρίζω. Εάν υπήρχε δεν θα ήτο ουδόλως ατομιστής κατά την αντίληψίν μας και παραπέμπων με εις τα λεξικά θα ομολογήσεις ότι διέπραξες γκάφα. Εις το λεξικόν ασφαλώς θα εύρω ψευδή ορισμόν του ατομιστού, αλλ’ εφ’ ετέρου δεν αγνοείς ότι τούτο το λεξικόν παρουσιάζει τον αναρχικόν υπό την αποκλειστικήν μορφήν του δυναμιστού, του τρελλού…
Ας αφήσωμεν λοιπόν κατά μέρος τους Ιησουϊτικούς όρους και τας μέχρι τούδε ιδέας. Προσεπάθησα να εκθέσω τον αναρχικόν ατομισμόν.
Πρέπει κατ’ εμέ να συζητώμεν διά τας ιδέας μας και ουχί δι’ εκείνας τας οποίας γενναιοδώρως μας δανείζουσι τα κτήνη.
ANDRE LORULOT
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου